Džekson u Kaliforniji: Pucanje na srpski Božić i prvi srpski monah rođen na američkom tlu

Džekson u Kaliforniji malo je i ušuškano mesto koje krase predivni pejsaži, a srpskoj javnosti je postao poznat posle čuvenih snimaka na kojima Amerikanci pucaju na pravoslavni Božić 7. januara.

I mnogi su se pitali šta zapravo Amerikanci imaju sa našim "domaćim" Božićem i zašto su baš naši proslavljeni košarkaši Vlade Divac i Predrag Stojaković rado dolazili u Džekson. Zato što na pravoslavni Božić ne pucaju Amerikanci, već američki Srbi koji u tom delu sveta žive još od kraja 19. veka.

Hram izgrađen pre 129 godina

Izgrađena davne 1894. godine, u Džeksonu, u sunčanoj Kaliforniji, smestila se crkva Svetog Save, najstariji srpski pravoslavni hram na tlu Amerike. Izgradili su je Srbi koji su u jeku zlatne groznice pristizali u okrug Amador u Americi iz svih srpskih krajeva, od Dalmacije i Hercegovine pa do Crne Gore. 

Zato crkva i podseća na dalmatinske pravoslavne hramove jer su u njenu arhitekturu utkane i želje onih koji su čeznuli za dalekim domom.

Prvi srpski monah rođen na američkom tlu

Tadašnji sveštenik Sebastijan Dabović blagoslovio  je ovaj hram 4. decembra 1894. godine, a samu crkvu je oslikao Miloje Milinković.

Gradili su je siromašni srpski doseljenici na najlepšem uzvišenju iznad Džeksona koji se smestio na stotinak kilometara od čuvenog Sakramenta, kojih je na prelasku dva veka bilo tu oko 600.

Sebastijan Dabović bio je sin srpskih imigranata, rođen sredinom 19. veka u Kaliforniji i ujedno prvi pravoslavni monah rođen na američkom tlu. 

Njegovo građansko ime bilo je Jovan, a SPC ga je proglasila posle smrti za sveca - Svetog Sebastijana Džeksonskog.

Dabović je u sebi mirio dva sveta - rodnu Ameriku i srpske korene. Neumorno je širio pravoslavlje širom sveta, 15 puta je preplovio Tihi okean, stigao do Japana i učestvovao u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu. Stigao je i do Aljaske gde je osnovao crkvu Svetog Save u Daglasu koja i danas postoji.

Godine 1901. Departman za statistiku SAD-a obraća se svešteniku Daboviću sa molbom da popiše sve pravoslavne vernike. Godine 1917. Dabović otvara prvi Biro za informacije Srbije u Njujorku, preteču srpske diplomatije na tlu SAD-a.

"Dobar Srbin, dobar Sloven, u isto vreme je Dabović bio i dobar Amerikanac. Sve to njemu nije smetalo i da bude veran sin velike američke republike", zapisaće kasnije o njemu ove reči njegov veliki prijatelj Nikolaj Velimirović kog je SPC takođe proglasila svecom. 

Dabović je umro u manastiru Žiča 1940. godine. Pre petnaestak godina, mošti oca Dabovića su se vratile kući, u svoju rodnu Kaliforniju i sada počivaju upravo u ovoj crkvi.

Znameniti Srbi i pucnjava na srpski Božić

U Džeksonu je rođeno nekoliko znamenitih američkih Srba. Na gradskom groblju u Džeksonu sahranjen je Jovan Džon Begović čije ime nose gradska skupština i glavni auto-put u Džeksonu. Begović je američki heroj iz Drugog svetskog rata, a kasnije je bio senator i sudija.

Na groblju počiva i Milorad Milo Radulović koji je uticao uveliko na posleratnu američku politiku. On je prošao teško iskustvo za vreme tzv. Merkatnijevog lova na komuniste i bio je otpušten iz američkog vazduhoplovstva jer mu je otac bio osumnjičen kao komunista. 

Radulović je odbio predati čin, a njegov slučaj je otkrio jedan američki novinar. Nakon što je objavljen članak o njemu američka javnost se u potpunosti okrenula protiv lova na komuniste. Bio je konsultant na filmu američkog glumca Džordža Klunija "Laku noć i srećno" koji je rađen prema delovima njegovog života.

Geografski prilično izolovani, američki Srbi u Džeksonu odoleli su američkoj kulturi stalnog seljenja te su ostali verni ovom gradiću u kome žive već vek i po. Imaju svoj letnji Svetosavski kamp za srpsku decu iz cele Amerike u trajanju od tri nedelje, slave slave i pravoslavni Božić, a često su im gosti i naši košarkaši.

Srbi su u Džeksonu izuzetno cenjeni i poštovani, a već više od pet godina kao starešina Hrama Svetog Save o njihovoj veri stara se sveštenik Marko Bojović.

Uz posebnu dozvolu tamošnjih vlasti, Srbi iz Džeksona pucnjavom obeležavaju pravoslavni Božić, a grad uvek ostaje okićen do 14. januara i takozvane Srpske nove godine.