Stejt department predstavio Izveštaj o verskim slobodama: U Srbiji nacionalističke poruke, ali manje incidenata

Američki Stejt department objavio je Međunarodni izveštaj o verskim slobodama za 2022. godinu, koji donosi sveobuhvatnu procenu uslova za slobodu veroispovesti u 199 zemalja, među kojima su najbliži saveznici SAD, ali i zemlje sa kojima Amerika nema diplomatske odnose, navodi se u saopštenju Stejt departmenta. 

Dokument se, između ostalog, odnosi na politike državnih vlasti kojima se krše verska uverenja različitih grupa, denominacija i pojedinaca, kao i nastojanja SAD da se unaprede verske slobode širom sveta, prenosi Glas Amerike (VOA).

U izveštaju je navedeno da su u Srbiji verske grupe prijavile manji broj nasilnih incidenata u odnosu na 2021. godinu, kao i da su u julu 2022. vandalizovane dve izložbe na otvorenom u Novom Sadu, od kojih je jedna bila posvećena sećanju na Holokaust. Nekoliko izložbenih panela je bilo ispisano neonacističkim i proruskim simbolima.

Primećeno je da su nacionalističke grupe koristile društvene mreže za širenje antimigrantskih i antimuslimanskih poruka.

„Izrazi antimuslimanskog raspoloženja, kao što su ispisivanje grafita i murala koji veličaju osuđenog ratnog zločinca Ratka Mladića i upotreba pežorativnog jezika za opisivanje etničkih Albanaca, pojavili su se širom zemlje“, navedeno je u dokumentu.

Ukazano je da je to što su pojedini mediji i internet stranice koristili pojam ''sekta'', za manje hrišćanske i netradicionalne verske grupe, kao što su Jehovini svedoci ili protestanti, nosilo snažnu negativnu konotaciju.

Precizirano je i da su predstavnici nekoliko verskih grupa ukazali da su vlasti u Srbiji nastavile da favorizuju Srpsku pravoslavnu crkvu (SPC) u odnosu na druge verske grupe.

„Vlada je odobrila sredstva za završetak pravoslavnog verskog objekta, ali slična izdvajanja nije namenila drugim verskim grupama“, navedeno je u tekstu. 

Patrijarh Porfirije reagovao 'na kampanju koja se vodi protiv SPC'

Navedeno je i da je SPC juna 2022. priznala autokefalnost Makedonske pravoslavne crkve - Ohridske arhiepiskopije, čime je rešen dugogodišnji spor između dve crkve.

U izveštaju je navedeno da su vlasti Srbije nastavile sa vraćanjem imovine zaplenjene tokom Holokausta, kao i restituciju verske imovine oduzete posle 1945, kada je uspostavljena država zasnovana na komunističkoj ideologiji, ali da se taj proces odvija sporo.

U delu izveštaja Stejt departmenta koji se odnosi na Crnu Goru, podseća se da su premijer Dritan Abazović i patrijarh srpski Porfirije 3. avgusta 2022. godine potpisali “okvirni sporazum” kojim se regulišu odnosi države i SPC “uprkos protivljenju civilnog društva, drugih verskih organizacija i opozicionih političkih stranaka, koje su tvrdile da su aspekti sporazuma neustavni, kao i da je sporazum potpisan bez adekvatne javne rasprave.

“Nevladina organizacija Akcija za ljudska prava (HRA) identifikovala je nekoliko odredbi po kojima sporazum odstupa od postojećeg vladinog pravnog okvira, uključujući one koji se odnose na davanje određenih pravnih ovlašćenja Srpskoj pravoslavnoj crkvi, kao i odredba o verskom obrazovanju u državnim školama kroz mehanizam suprotno Zakonu o slobodi veroispovesti”, ističe se u izveštaju.

U dokumentu je takođe navedeno da je predsednik Milo Đukanović davao izjave kojima je SPC označavao "kriminalnom i paravojnom strukturom". 

U izveštaju se navodi i da je islamska zajednica u Crnoj Gori prijavila anti-islamske i srpske nacionalističke poruke navijača iz Petrovca, tokom gostovanja tima iz Plava (FK Jezero). 

Stejt department u izveštaju ukazuje i na to da su zvaničnici Katoličke crkve nastavili da navode da su, kao jedan od najvećih vlasnika imovine u zemlji, i dalje uključeni u brojne imovinske sporove sa crnogorskom vladom i SPC.

Stejt department navodi da su američka ambasadorka i drugi službenici ambasade sa zvaničnicima crnogorske vlade razgovarali “o slučajevima verske diskriminacije, rastu verskih tenzija posle potpisivanja okvirnog sporazuma SPC i vlade, pitanjima restitucije i odnosima verskih grupa i vlade".

Stejt department izveštaje Kongresu, u skladu sa Zakonom o verskim slobodama iz 1998, podnosi svake godine.