Otvorena izložba o logoru na Starom sajmištu u Narodnom muzeju Srbije

Izložba "Logor na Beogradskom sajmištu (1941-1944)” danas je otvorena u Narodnom muzeju Srbije, kao prva u organizaciji nedavno osnovanog Memorijalnog centra "Staro sajmište".

Mesto masovnog zatočenja, smrti i razaranja

Pozdravljajući brojne zvanice, direktorka Narodnog muzeja Srbije Bojana Borić Brešković je istakla da je izložba simbolično otvorena na dan početka interniranja u Jevrejski logor Zemun 1941. godine.

Prema njenim rečima, izložba predstavlja dramatičnu transformaciju Beogradskog sajmišta u mesto masovnog zatočenja, smrti i razaranja tokom Drugog svetskog rata. 

Izložbu je otvorila pomoćnica u Ministarstvu kulture za kulturno nasleđe i digitalizaciju Danijela Vanušić koja je podsetila da Staro sajmište do ove godine bio jedini neobeleženi logor na prostoru današnje Srbije, koji je "više od sedam i po decenija kao prostor mučilišta i gubilišta bio prepušten zaboravu".

Prema njenim rečima, događaji i ličnosti ne smeju biti zaboravljeni jer su "pouzdani putokaz i čvrst dokaz našeg kolektivnog određenja da se borimo protiv ideja diskriminacije mržnje i da se ne odričemo osnovnog ljudksog prava da živimo u slobodi".

Direktorka Memorijalnog centra "Staro sajmište" Krinka Vidaković Petrov je rekla da ima je čast što je Narodni muzej domaćin njihove prve izložbe.

Vidaković Petrov je istakla da je izložba prilika da se predoče činjenice o logoru na Starom sajmištu koje su "nažalost nedovoljno poznate u našoj sredini" i da "zajedno odamo poštu žrtvama nacističkog logora čiji se ostaci nalaze u samom srcu današnjeg Beograda".

Prema njenim rečima, u prvoj fazi na sajmištu je bio Jevrejski logor Zemun, sa interniranim preostalim Jevrejima iz Srbije, koji gotovo svi likvidirani do proleća 1942. godine, a bilo je i Romkinja sa decom.

"Logor Sajmište je jedan do najranijih primera konačnog rešenja u Evropi, a ističe se što je baš tu korišćena dušekupka, pokretna gasna komora, prethodnica mnogo većih stacionarnih u Aušvicu i drugim nacističkim logorima", podsetila je Vidaković Petrov.

Stradalo 17.000 zatočenika

Prema njenim rečima, u drugoj fazi je tu bio Prihvatni logor Zemun za pretežno srpske civile i pripadnike ustaničkih pokreta sa područja ustaške NDH, Srbije i regiona, koji su maja 1944. Nemci predali vlastima NDH, i postojao je do jula 1944. godine.

"Od ukupno oko 40.000 zatočenika stradalo je oko 17.000 što znači da je logor Sajmište na području današnje Srbije bio najveći nacistički logor po broju zatočenika i žrtava", naglasila je Vidaković Petrov.  

Prema njenim rečima, Sajmište je "simbol stradanja Jevreja Srbije, srpskih Roma i Srba, ali pre svega je simbol stradanja svih onih koje su okupacione vlasti proglasile neprijateljima".

Izložba autora Milana Koljanina i koautorke Asje Drače Muntean na brojnim panelima donosi fotografije zatočenika, prostorija, pisama i dokumenata, kao i kratki strip Aleksandra Zografa o savezničkom bombardovanju koje je 1944. godine pogodilo i Staro sajmište.

Vidaković Petrov je napomenula da posetioci ovom izložbom ulaze "u logorski svet mraka, straha, beznađa, teskobe, obezličenja, nemoći i beznađa".

Otvaranje je pratila i kratka vide instalacija Bogdana Španjevića i Jovane Blanuše, a izložbu je finansiralo Ministarsvo kulture Srbije.

Memorijalni centar “Staro sajmište” je ustanova kulture osnovana 2022. sa ciljem da neguje sećanja na žrtve Jevrejskog prolaznog logora Beograd - Topovske šupe, Jevrejskog logora Zemun i Prihvatnog logora Zemun na nekadašnjem Beogradskom sajmištu.